رپوټونه

د بخښنې نړیوال سازمان او په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه دفتر (یونما) د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو نړیوالې ورځې په مناسبت، د افغان ښځو او نجونو د وضعیت په اړه اندېښمنونکي راپورونه خپاره کړي دي. دې بنسټونو د طالبانو د ښځو ضد سیاستونو ته په اشارې سره ټینګار کړی.

په تبعید کې افغان خبریالانو، د دوحې تړون د افغانستان د جمهوري دولت د سقوط او د طالبانو د بیا واکمنۍ اصلي عامل بللی او د امريکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ څخه یې غوښتي چې دا تړون لغوه کړي.

د نومبر۲۵مه، د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي پرضد د مبارزې نړیواله ورځ، هغه فرصت دی چې نړۍ یو ځل بیا د ښځو نه ختمېدونکو ستونزو او ننګونو ته پام وکړي.

برتانوي ورځپاڼې تلګراف په خپل تازه راپور کې د افغانو ښځو پر وړاندې د سختو سیاستونو په اړه د طالبانو د چارواکو ترمنځ له ژورو کورنیو اختلافاتو پرده پورته کړې ده. دې ورځپاڼې د طالبانو د امر بالمعروف او نهي عن المنکر وزارت د یو لوړپوړي چارواکي له قوله لیکلي چې د طالبانو د مشر، ملا هبت‌الله اخوندزاده ځینې فرمانونه «منطقي» نه دي.

د افغانستان د بشري حقونو یو شمېر فعالانو او د ښځو اعتراضي خوځښتونو بنسټونو په یو پرانیستي لیک کې د امریکا منتخب ولسمشر، ډونالډ ټرمپ څخه غوښتنه کړې چې د متحده ایالاتو او طالبانو ترمنځ د دوحې تړون په بیړه لغوه کړي.

د افغانستان ښوونیز نظام د طالبانو له واکمنۍ درې کاله وروسته، اوس د طالبانو د سخت دریځې ایدئولوژۍ د تحمیل لپاره په یوه وسیله بدله شوې ده. د بشري حقونو سازمان «رواداري» په خپل تازه راپور کې په مستند ډول ویلي چې طالبانو د افغانستان په ښوونیز او تعلیمي نظام کې پراخ بدلونونه او تعدیلات راوستي دي. د راپور له مخې، طالبانو د بشري حقونو، ټولنیزو علومو او مدني زده‌کړو په څېر مهم مضامین لرې کړي او پرځای یې خپل ځانګړې ایدئولوژۍ اړوند مضامین یې ځای پرځای کړي دي. 

«ای‌بی‌سی نیوز» خپل تازه راپور کې د هغو افغان خبریالانو سختو شرایطو ته اشاره کړې چې د طالبانو د ګواښونو له کبله پاکستان ته پناه وړې دي. دغه خبریالان چې د بشرپالنې ویزې د ترلاسه کولو په هیله پاکستان ته تللي، اوس د لوړو لګښتونو، قانوني اسنادو نشتوالي او د شړلو له ګواښ سره مخ دي.

د امریکا کانګرس «د ۲۰۲۴ کال لپاره د افغان متحدینو د لېږد همغږي کوونکي دفتر قانون» (کی‌یر) په نوم یوه لایحه تصویب کړه. دا لایحه د هغو افغانانو د ملاتړ لپاره جوړه شوې چې د امریکايي ځواکونو ترڅنګ یې کار کړی دی.

پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ وروسته، پر افغانو ښځو محدودیتونه ورځ تربلې زیات شوي، چې اوس یې فرهنګي او ټولنیزو ډګرونو ته هم غځولي دي. طالبانو په وروستۍ اقدام کې غواړي په هرات کې د ښځو لپاره ځانګړې قهوه‌خونې هم وتړي.

د تلویزیون نړیوالې  ورځې له رارسېدو سره سم، په افغانستان کې د تصویري رسنیو د بحراني وضعیت په اړه راپورونه خپاره شوي دي. د افغانستان د خبریالانو مرکز او د رسنیو ملاتړي بنسټونه، لکه نی او د افغانستان د خبریالانو ملاتړ سازمان، د طالبانو له خوا د ټاکل شویو محدودیتونو او پر رسنیزه فضا باندې د دغو محدودیتونو د اغېزو په اړه اندېښنه څرګنده کړې او له نړیوالو یې غوښتنه کړې چې په افغانستان کې له رسنیو او د بیان له ازادۍ څخه د ملاتړ لپاره ګام واخلي.