تاریخ ګواه ده چې ټول واکو قدرتونو تل هڅه کړې پوهه کنټرول کړي او خلک له پوهې لرې وساتي، ځکه چې پوهه د هغوی د بقا لپاره تر ټولو ستر ګواښ ګڼل کېږي. طالبان چې د افغانستان یو له تر ټولو افراطي ډلو څخه دي، د ښځو پر زده کړو بندیز او د علمي مرکزونو د ځپلو له لارې هڅه کوي چې خپل د واک دوام یقیني کړي، ځکه دوی خپله پوهېږي چې پوهه د افغانې ټولنې او طالبانيزم فکر ترمنځ واټن پیدا کوي. اوس دوی جهل نه یوازې د یوه وسیلې په توګه، بلکه د خپل حاکمیت د ټینګښت لپاره یو مهمه ستراتیژي ګڼي.
تر هغه وروسته چې په ۲۰۲۱ کال کې طالبانو دویم ځل لپاره واک ته ورسېدل، د دوی لومړني اقدامات، د نجونو د ښوونځیو تړل او پر زده کړو بندیز وو. دا نه یوازې د مذهبي تعصباتو له مخې بلکې د ټولنې د کنټرول لپاره یو ستراتیژیک پلان و. طالبان ښه پوهیږي چې که یوه ټولنه پوهه ولري، نو د هغوی افکار او اصول به تهدید شي. له همدې کبله، دوی د فکري ودې او ټولنیز بدلون لپاره ټولې لارې بندې کړې دي.
د ښځو پر زده کړو بندیز، په حقیقت کې د افغانې ټولنې د ودې مخه نیول او په ځانګړې ډول د ښځو پر مخ د هغو دروازو تړل دي چې ځان بسیا ته رسیږي او ښايي یوه ټولنیزه او اقتصادي ځواک جوړ کړي، دا هغه څه دي چې د طالبانو واکمنۍ پر وړاندې مقاومت کولای شي. دوی پوهیږي چې که ښځې زده کړې وکړي، نو دوی به د هغوی د افراطي افکارو په وړاندې مبارزه وکړي.
طالبان د اسلام د یو افراطي تفسیر پر بنسټ سیاست کوي، خو د نورو اسلامي هېوادونو په پرتله چې د ښوونې په برخه کې اصلاحات کوي، طالبان د خپل واک د ټینګښت لپاره زاړه او افراطي میتود تعقیبوي. د ښځو پر زده کړو بندیز یوازې یوه مذهبي مسله نه، بلکې د دوی د قدرت د ساتلو لپاره یو سیاسي وسیله ده.
تاریخي تجربه ښیي چې د پوهې ځپلو هڅې ناکامې وي. طالبان ښایي د زور او جبر سره ښوونه بند کړي، خو پوهه او زده کړه نه شي له منځه تللی. نن ورځ، د افغانستان نجونې او ښځې د دې سیاستونو پر وړاندې مقاومت کوي. په غیر رسمي طریقو، آنلاین ټولګیو او پټو ښوونو له لارې خپلې زده کړې جاري ساتي او د طالبانو محدودیتونه د پوهې ترلاسه کولو اراده تر بل هر وخت ځواکمنه کړې ده.
په ټوله کې، طالبان نه شي کولی چې د پوهې د ځپلو لپاره یوه اوږدمهاله پالیسي عملي کړای شي. اوسنۍ افغانستان داسې یوه ټولنه جوړه کړې چې نوي نسل یې د پوهې په لمنه کې ځوان شوي او طالبانو په څېر ډېرې نورې افراطي دلې به هم واکمنان شي؛ خو افغانه ټولنه به هېڅکله جبر ته تسليم نه شي. طالبان هم نن یا صبا مجبوريږي چې له دې پرېکړې واوړي، ځکه د خلکو زور د «خدای ج» زور دی.
