تحلیل و مقالات

ملا هبت الله آخندزاده در سخنرانی عیدانه خود، فقر را «تقدیر الهی» خوانده و از فقرا خواسته است که به وضعیت خود قانع باشند و شکایتی نکنند. این سخنان، نه‌تنها هیچ راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی افغانستان ارائه نمی‌دهد، بلکه فقر را به‌عنوان یک امر اجتناب‌ناپذیر و مقدر جلوه می‌دهد که هیچ نیازی به اصلاح و تلاش برای تغییر آن نیست.

هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان که تاکنون از ترس ترور خود در انظار عمومی ظاهر نشده، در پیام عیدانه‌اش بار دیگر به تکرار ادعاهای گذشته پرداخته و مشکلات اساسی مردم افغانستان را نادیده گرفته است. او در این پیام طولانی و مملو از شعارهای کلیشه‌ای، به جای ارائه راهکاری برای بحران اقتصادی و بی‌کاری گسترده، تنها بر اتحاد میان اعضای طالبان تأکید کرده و از رسانه‌های مستقل نیز شکایت کرده است.

اداره استخبارات ملی آمریکا (ODNI) گزارش سالانه تهدیدات امنیتی خود را برای سال ۲۰۲۵ منتشر کرده که در آن نامی از افغانستان برده نشده است. این تغییر که تفاوت آشکاری با گزارش سال گذشته دارد، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا آمریکا دیگر افغانستان را به عنوان یک مرکز تهدید تروریستی نمی‌بیند یا اینکه اهداف استراتژیک عمیق‌تری پشت این تصمیم نهفته است؟

چهار سال از سلطه دوباره طالبان بر افغانستان می‌گذرد و همچنان مکاتب دخترانه به روی دانش‌آموزان بسته نگهداشته‌ شده اند. این ممنوعیت که در ابتدا به عنوان یک تصمیم موقتی اعلام شده بود، اکنون به یکی از طولانی‌ترین و گسترده‌ترین محدودیت‌های آموزشی در سطح جهان تبدیل شده است. در حالی که هر ساله میلیون‌ها کودک در سراسر جهان با امید و اشتیاق به مکاتب بازمی‌گردند، اما دختران افغانستان همچنان از این حق ابتدایی محروم‌اند.

افغانستان چهارمین سال متوالی است که روز جهانی زن را تحت سلطه طالبان سپری می‌کند. در این مدت، طالبان نه‌تنها هیچ‌گونه عقب‌نشینی از مواضع زن‌ستیزانه خود نداشته‌اند، بلکه با اجرای سیاست‌های سرکوبگرانه، زنان را به طور سیستماتیک از جامعه حذف کرده‌اند. این اقدامات نه‌تنها نقض آشکار حقوق زنان است، بلکه در ابعادی گسترده‌تر، به آپارتاید جنسیتی تعبیر می‌شود؛ نظامی که به شکل برنامه‌ریزی‌شده، نیمی از جمعیت کشور را به حاشیه رانده است.

طالبان یکبار دیگر مدعی شده اند که به حفظ حقوق زنان متعهد هستند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان، در صحفه ایکس به مناسبت هشتم مارچ، یا روز جهانی زن، نوشت که آنها: « به حفظ عفت، عزت و حقوق شرعی زنان متعهد هستند» و «زنان افغان از نظر فیزیکی و روانی در امنیت بسر می‌برند.»

ماه رمضان امسال در افغانستان در حالی آغاز شده که میلیون‌ها نفر برای تأمین نیازهای اولیه خود با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند. افزایش قیمت مواد غذایی، انسداد گذرگاه تورخم و کاهش کمک‌های بشردوستانه، وضعیت معیشتی مردم را دشوارتر کرده است. در این میان، حکومت طالبان که اداره کشور را در دست دارد، تاکنون برنامه‌ای مؤثر برای مدیریت این بحران ارائه نکرده و ناتوانی آن در کنترل اوضاع اقتصادی، مشکلات را دوچندان کرده است.

در حالی که میلیون‌ها افغان با بحران اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و بیکاری به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است، طالبان همچنان منابع مالی را صرف پروژه‌های مذهبی می‌کند. در تازه‌ترین اقدام، وزارت فواید عامه این گروه اعلام کرده که مسجدی به ارزش بیش از ۳۲ میلیون افغانی در ولسوالی گلستان ولایت فراه ساخته می‌شود؛ پروژه‌ای که مستقیماً به دستور هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، کلید خورده است.

در طول تاریخ، قدرت‌های تمامیت‌خواه همواره به کنترل دانش و سرکوب آگاهی پرداخته‌اند، چرا که آگاهی، مهم‌ترین تهدید برای بقای آن‌ها محسوب می‌شود. طالبان، به‌عنوان یکی از واپس‌گراترین و ایدئولوژیک‌ترین گروه‌های مسلط بر افغانستان، با ممنوعیت آموزش زنان و سرکوب گسترده مراکز علمی، نشان داده‌اند که جهل را نه‌فقط یک ابزار بلکه یک راهبرد بنیادین برای تحکیم سلطه خود می‌دانند. این گروه، با آگاهی کامل از نقش کلیدی آموزش در تغییر ساختارهای اجتماعی، تلاش می‌کند تا جامعه را در وضعیت ناآگاهی و انفعال نگه دارد و از این طریق، مشروعیت خود را تثبیت کند.

محمد اشرف غنی رئیس جمهور دوره دموکراسی، پس از پیروزی تیم ملی کرکت افغانستان در مسابقات جام جهانی، پیامی منتشر کرده که این پیروزی را نشانه‌ای از امید و استقامت افغان‌ها دانسته است. او به‌طور خاص به پیروزی تاریخی افغانستان برابر انگلستان اشاره کرده و آن را نتیجه اراده، تعهد و آرزوهای تیم ملی کشورش معرفی کرده است.