چهار سال از سلطه دوباره طالبان بر افغانستان می‌گذرد و همچنان مکاتب دخترانه به روی دانش‌آموزان بسته نگهداشته شده اند. این ممنوعیت که در ابتدا به عنوان یک تصمیم موقتی اعلام شده بود، اکنون به یکی از طولانی‌ترین و گسترده‌ترین محدودیت‌های آموزشی در سطح جهان تبدیل شده است. در حالی که هر ساله میلیون‌ها کودک در سراسر جهان با امید و اشتیاق به مکاتب بازمی‌گردند، اما دختران افغانستان همچنان از این حق ابتدایی محروم‌اند.
وعده‌های پوچ و سکوت جهان
در طول این چهار سال، جامعه جهانی بارها نگرانی خود را از بسته ماندن مکاتب دخترانه در افغانستان ابراز کرده است. اما این نگرانی‌ها عمدتاً به بیانیه‌های دیپلماتیک و واکنش‌های تویتری محدود شده و هیچ اقدام عملی مؤثری در راستای بازگشایی مکاتب صورت نگرفته است. این رویکرد جامعه جهانی در قبال دانش آموزان افغان، نه تنها بر سرنوشت میلیون‌ها دختر افغان سایه افکنده، بلکه به طالبان این پیام را داده است که سیاست‌های محدودکننده آنان بدون هزینه‌های جدی بین‌المللی ادامه خواهد یافت.
طالبان و امتیازگیری از حقوق آموزشی دختران
ممنوعیت تحصیل دختران در افغانستان نه‌تنها یک سیاست ایدئولوژیک است، بلکه ابزاری برای امتیازگیری سیاسی نیز به شمار می‌رود. طالبان با آگاهی از اهمیت حقوق زنان در مناسبات بین‌المللی، از این موضوع به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی و کسب مشروعیت جهانی استفاده می‌کنند. این گروه تلاش دارد تا بازگشایی مکاتب دخترانه را در برابر به رسمیت شناخته شدن حکومت خود توسط جامعه جهانی معامله کند. اما این سیاست گروگان‌گیری آموزشی تا چه حد می‌تواند برای آنان کارساز باشد؟ آیا طالبان تا این حد فاقد یک استراتژی سیاسی پایدار هستند که حقوق ابتدایی دختران را به بهای مشروعیت سیاسی به معامله بگذارند؟
آیا به رسمیت شناختن طالبان مشکل افغانستان را حل خواهد کرد؟
یکی از مسائلی که در این میان مطرح می‌شود این است که آیا مشروعیت بین‌المللی طالبان می‌تواند بحران‌های افغانستان را حل کند؟ برخی کشورها بر این باورند که تعامل با طالبان می‌تواند آنان را به سوی اتخاذ سیاست‌های منعطف‌تر سوق دهد، اما واقعیت امر چیز دیگری است. تاریخ نشان داده است که مشکل افغانستان صرفاً در سطح بین‌المللی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه طالبان با سیاست‌های سرکوبگرانه و ایدئولوژی افراط‌گرایانه خود، هرگونه فرصت برای کسب مشروعیت داخلی را نیز از دست داده‌اند. حتی اگر کشورهای غربی و منطقه‌ای با این گروه کنار بیایند، مردم افغانستان هرگز آنان را به عنوان یک حکومت مشروع نخواهند پذیرفت.
راهکار چیست؟
افغانستان در یکی از تاریک‌ترین دوره‌های تاریخ آموزشی خود قرار دارد و بسته ماندن مکاتب دخترانه تنها یکی از ابعاد این بحران است. اگر جهان همچنان به نظاره‌گری منفعلانه ادامه دهد، میلیون‌ها دختر افغان قربانی سیاست‌های طالبانی خواهند شد.
بنابر این برای بازگشایی مکاتب دخترانه در افغانستان، تنها اتکا به فشارهای دیپلماتیک و بیانیه‌های سیاسی کافی نیست. جامعه جهانی باید گام‌های عملی و قاطعانه‌تری در این زمینه بردارد. اعمال فشارهای اقتصادی هدفمند، تحریم‌های هوشمند علیه رهبران طالبان، حمایت از گروه‌های مدنی داخل افغانستان و استفاده از ابزارهای حقوق بشری در سازمان‌های بین‌المللی، می‌تواند طالبان را به تجدیدنظر در سیاست‌های خود وادار کند. همچنین، هماهنگی میان کشورهای منطقه و سازمان‌های بین‌المللی برای ایجاد یک استراتژی مشترک می‌تواند نقش مؤثری در این زمینه ایفا کند.
