مرگِ جهانسوز گیله من وزیر شاعر انقلابی، پرآوازه و عضو جنبش تحفظ پشتونها «پی تی ایم» واکنشهای گسترده در افغانستان، پاکستان و کشورهای دیگر داشته است.
بر بنیاد گزارش طرز پرس، گیلهمن وزیر شام گذشته ۱۰جولای، در نتیجه جراحات وارد شده ناشی از ضربات چاقو جان باخت و منظور پشتین رهبر جنبش تحفظ پشتونها شب گذشته تایید کرد که او دیگر در میان آنها نیست. همزمان با انتشار خبر تکاندهندهی مرگ او، فعالین و سیاستمداران در داخل افغانستان، پاکستان و کشورهای دیگر به گونه گسترده واکنش نشان دادند و این اتفاق را غمانگیز و به دور از تحمل عنوان کردند.
بیشترین فعالین سیاسی و حقوق بشری گفته اند که گیلهمن وزیر در اشعار خود برای حقوق نه تنها پشتونهای زیر سلطه پاکستان صدا بلند میکرد، بل تلاش میکرد تا عدالت محقق شود. او به همین منظور از سیاست حذف و توطیهجویانه حکومت پاکستان بر علیه پشتونهای زیر سلطه آن کشور انتقاد میکرد. در اشعار و سرودههای گیلهمن وزیر این تصویر به وضوح قابل رویت است که حکومت پاکستان به گونه سیستماتیک و سازماندهی شده، فعالین حقوق پشتونهارا یکی پی دیگر از صحنه بر میدارند.
منظور پشتین رهبر تحفظ پشتونها نیز در بیانیههای مکرر اش از حکومت اسلام آباد انتقاد کرده و به تازهگی نیز گفته که گیلهمن وزیر در پی توطیه سازماندهی شدهی ریاست استخبارات آن کشور به قتل رسیده است. با این حال فعالین سیاسی و فعالین حقوق انسانی، گیلهمن وزیر را یک شخصیت انقلابی میخوانند و میگویند که او نماد وطندوستی، مقاومت و ایستادهگی در برابر ظلم است.
محمد اشرفغنی، رئیسجمهور پیشین افغانستان، در بیانیهای در ایکس، نوشت که گیلهمن وزیر یک «وطنپرست حقیقی» بود و تا پایان عمر از مواضح خود پای به عقب نکشاند.
حامد کرزی، رئیسجمهور سابق افغانستان، نیز در بیانیهای در ایکس با خانوادهی وزیر همدردی کرده است و عمیقاً نسبت به این فاجعه ابراز تاسف کرده است.
امرالله صالح معاون نخست محمد اشرف غنی رئیس جمهور پیشین نیز در بیانیهی در صفحه ایکس با اشاره تلویحی به کشتارهای هدفمند و سازماندهی شده در پاکستان نوشت: «سرنخ چنین مرگ های سرخ در کشور پاکستان هیچ گاه پیدا نگردیده و نخواهد گردید»
محسن داور، رهبر جنبش ملی جمهوریخواه و از اعضای کلیدی جنبش تحفظ پشتونها در ایکس نوشته است که گیله من وزیر در اشعارش «عبور از شرایط سخت» را به بهترین شکل به تصویر کشیده بود.
افراسیاب خټک، سیاستمدار و سناتور پیشین پاکستان نیز گیلهمن وزیر را به عنوان «نماد مقاومت، آزادی و مبارزه» یاد کرده است.
گیلهمن وزیر شخصیت شوخ و چهره شاد داشت و به دلیل شاعری ملیگرایانه و سرودهای حماسی محبوبیت خاصِ در میان پشتونها یافته بود. او در اشعارش به موضوعات حساس میپرداخت و از مسائل امنیتی پاکستان به شدت انتقاد میکرد. وزیر در سال ۲۰۲۳ به اتهام انتقاد از اردوی پاکستان و تحریک مردم، بازداشت و پس از حدود هشت ماه حبس در فبروری ۲۰۲۴ آزاد شد. گیله من وزیر بعد از آزادی گفت که در زندان به شدت مورد لت وکوب قرار گرفته و حکومت پاکستان قوانین بین المللی چگونهگی رفتار با زندانیان را نیز مراعات نمیکند.
پلیس پاکستان گفته است که وزیر توسط فردی به نام آزاد خان داور و ۱۰ نفر دیگر با چوب و چاقو مورد حمله قرار گرفته است. هرچند داور در این مورد ابراز نظری نکرده است، اما منظور پشتین رهبر تحفظ پشتونها گفته است که گیلهمن وزیر در پی دوسیه و توطیه سازماندهی شده ریاست استخبارات پاکستان کشته شده است. آقای پشتین گفته است که در این مورد اسناد و مدارک کافی در اختیار دارد و بعداً آنرا منتشر خواهد کرد.
ملتِ سوگوار، واکنش های گسترده به مرگِ جهانسوزِ گیلهمن وزیر
طرز پرس
21 سرطان 1403