
نشستهای متعدد درباره آینده افغانستان یکی پس از دیگری برگزار میشوند، اما خروجی این نشستها همچنان مبهم و بینتیجه است. دهمین نشست «مجمع فکر آینده افغانستان» نیز در حالی در دوحه، قطر برگزار شد که مردم افغانستان همچنان در بحران اقتصادی، سرکوب سیاسی و فقر شدید دستوپنجه نرم میکنند.
گفته میشود که در این نشست، حدود ۴۰ نفر از داخل و خارج از افغانستان گردهم آمدند تا در مورد مشکلات افغانستان به بحث و تبادل نظر بپردازند. ریاست این نشست را فاطمه گیلانی عضو هیئت مذاکره کنندهی حکومت پیشین بر عهده داشت و شرکتکنندگان موضوعاتی مانند بحران اقتصادی، تحصیل دختران، چالشهای داخلی و بینالمللی و جلوگیری از بازگشت به جنگ را بررسی کردند.
سلطان برکات، مسئول مرکز مطالعات منازعه و بشردوستانه، در این باره گفت که یکی از مباحث اصلی نشست، بحران اقتصادی افغانستان و مشکلات تحصیل دختران بود. او همچنین تأکید کرد که تمامی شرکتکنندگان از هرگونه بازگشت به جنگ مخالفت کرده و خواهان پیگیری راهحلهای مسالمتآمیز شدند. اما پرسش اساسی این است که آیا این تصمیمات و گفتگوها تغییری در وضعیت افغانستان ایجاد خواهد کرد؟
این نخستین بار نیست که چنین نشستی با محتوای مجهول برگزار میشود. در سالهای اخیر، کنفرانسهای مشابهی در دوحه، ترکیه، اتریش و پایتختهای مختلف جهان برگزار شده است، اما در عمل، هیچیک از این نشستها نتوانستهاند تغییری در سرنوشت افغانستان ایجاد کنند. مردم همچنان با فقر، نبود امنیت، سرکوب و بحرانهای متعدد دستوپنجه نرم میکنند. تصمیمگیری درباره آینده یک کشور بدون حضور واقعی مردم آن، چگونه میتواند ثمربخش باشد؟
نکته مهمتر این است که بسیاری از چهرههای شرکتکننده در این نشستها، خود بخشی از بحران افغانستان بودهاند. آنها که سالها در قدرت حضور داشتند و اکنون در کشورهای خارجی زندگی میکنند، چگونه میتوانند برای آینده مردم تصمیم بگیرند؟
یکی از انتقادات جدی به این نشست، نبود نمایندگان واقعی از داخل افغانستان بود. گزارشها نشان میدهد که طالبان اجازه حضور برخی از نمایندگان داخلی افغانستان را ندادند و تنها جعفر مهدوی از داخل کشور توانست مجوز شرکت در این نشست را دریافت کند. این مسئله، مشروعیت چنین گردهماییهایی را زیر سؤال میبرد. چگونه میتوان درباره آینده کشوری تصمیم گرفت که صدای اصلی آن، یعنی مردمش، در نشست حضور ندارند؟
بر اساس اطلاعاتی که به طرز پرس رسیده است، این نشست بر موضوعاتی مانند رد بازگشت به جنگ، تأکید بر مذاکرات برای ثبات، تلاش برای حل بحران اقتصادی و حمایت از حقوق زنان و تحصیل دختران تمرکز داشت. اما این مباحث، تکرار همان شعارهایی است که در نشستهای قبلی نیز مطرح شده بود. واقعیت این است که در شرایطی که طالبان بدون هیچ مانعی حکومت میکنند و جامعه جهانی نیز در قبال سرنوشت مردم افغانستان سیاستی مبهم اتخاذ کرده است، این نشستها صرفاً به نمایشهایی بدون نتیجه تبدیل شدهاند.