طرز پرس: اتحادیه اروپا به عنوان یک نهاد سیاسی و اقتصادی جهانی، از زمان تسلط طالبان بر افغانستان در سال 2021، با چالش‌هایی در مورد نحوه تعامل با حکومت جدید افغانستان روبرو بوده است. هدف این اتحادیه حفظ ارزش‌های دموکراتیک، ثبات منطقه‌ای، و تأمین امنیت در منطقه است. با توجه به اوضاع جاری در افغانستان، اتحادیه اروپا سعی دارد به دقت و بدون عجله، مسیر مناسبی را برای تعامل با طالبان پیدا کند که به منافع مشترک اروپایی و حفظ ارزش‌های انسانی بینجامد.
این گزارش به بررسی رویکردهای مختلف کشورهای اروپایی، سیاست‌های اخیر اتحادیه اروپا، و چالش‌های اصلی در مسیر تعامل با طالبان می‌پردازد. هدف آن ترسیم یک تصویر جامع از وضعیت کنونی روابط اروپا و حکومت طالبان است.
رویکرد کلی اتحادیه اروپا
پس از بازگشت طالبان به قدرت، اتحادیه اروپا به سرعت نمایندگی خود در کابل را تعطیل کرد و فعالیت‌های دیپلماتیک خود را به دوحه، قطر، منتقل نمود. در عین حال، برخی از کشورهای اروپایی در جهت برقراری نوعی تعامل عملی و هماهنگ‌سازی سیاست‌ها با طالبان تلاش کردند. هدف اروپا از این رویکرد، ایجاد یک ارتباط حداقلی برای تعامل با واقعیت‌های جدید سیاسی افغانستان است، بدون آنکه شناسایی رسمی دولت طالبان را انجام دهد.
با این وجود، اتحادیه اروپا تاکنون از بازگشایی سفارت خود در کابل یا هرگونه ارتباط دیپلماتیک رسمی خودداری کرده است. اروپا همچنین بر رعایت اصول حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان تأکید داشته و شرط هر نوع تعامل گسترده‌تر را اصلاحات اجتماعی و سیاسی دانسته است.
پایگاه‌های دیپلماتیک:
به‌رغم عدم شناسایی رسمی، اتحادیه اروپا فعالیت‌هایی دیپلماتیک خود را از طریق هیئت‌هایی در قطر و برخی سفرهای دیپلماتیک به کابل دنبال کرده است. این تلاش‌ها به معنای پذیرش رسمی حکومت طالبان نیست، بلکه بیشتر در جهت رسیدگی به مسائل انسانی و امنیتی بوده است. در همین راستا، اتحادیه اروپا کمک‌هایی بشردوستانه به افغانستان ارسال کرده و با نهادهای بین‌المللی در امور امدادی همکاری کرده است.
برخی کشورهای عضو اتحادیه، نظیر آلمان، فرانسه و بریتانیا، دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به سیاست‌های اتحادیه در قبال طالبان داشته و به‌صورت محدود، روابط کنسولی برقرار کرده‌اند تا بتوانند امور مربوط به اتباع خود و افغان‌ها را مدیریت کنند.
تلاش‌های بشردوستانه و کمک‌های مالی
پس از تحولات سیاسی افغانستان، اتحادیه اروپا یکی از بزرگ‌ترین کمک‌کنندگان مالی در زمینه امور بشردوستانه به افغانستان باقی مانده است. این کمک‌ها عمدتاً به سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای غیردولتی اعطا می‌شود تا از تأمین نیازهای انسانی و امدادی مردم افغانستان حمایت کند. اتحادیه اروپا تاکنون از تخصیص کمک‌های مالی مستقیم به حکومت طالبان خودداری کرده است و این کمک‌ها را از طریق نهادهای مستقل توزیع می‌کند. این امر بخشی از تلاش‌های اتحادیه برای جلوگیری از وابستگی به حکومت طالبان است، ضمن اینکه نیازهای انسانی افغان‌ها نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
چالش‌های حقوق بشری و مطالبات اروپایی
از جمله مسائل مهم در رویکرد اتحادیه اروپا، حقوق بشر و به‌ویژه حقوق زنان و اقلیت‌ها در افغانستان است. اتحادیه اروپا به طور خاص بر لزوم دسترسی به آموزش و مشارکت زنان در جامعه افغانستان تأکید کرده است. در این زمینه، پارلمان اروپا و برخی نهادهای حقوق بشری اروپا خواستار برقراری معیارهای معین حقوق بشری شده‌اند. به نظر می‌رسد که اروپا در این مسیر، به دنبال اعمال فشارهای غیرمستقیم و ایجاد مشوق‌هایی برای تغییرات حقوقی در افغانستان باشد.
چالش‌های پیش روی تعامل با حکومت طالبان
۱- عدم شناسایی رسمی: یکی از چالش‌های کلیدی اروپا، این است که بدون شناسایی رسمی حکومت طالبان، چگونه می‌تواند با آن تعامل داشته باشد. از یک سو، عدم شناسایی رسمی به معنای تأخیر در حل مسائل دیپلماتیک و کنسولی است؛ از سوی دیگر، شناسایی رسمی می‌تواند به چالش‌های حقوقی و اخلاقی بیانجامد.
۲- ثبات منطقه‌ای و امنیت: اروپا همچنین به دلیل نگرانی‌های امنیتی و ژئوپلیتیکی نسبت به افغانستان حساس است. پس از تسلط طالبان، نگرانی‌ها از افزایش فعالیت‌های گروه‌های افراطی و تهدیدهای امنیتی افزایش یافته است. در همین راستا، اتحادیه اروپا به دنبال حفظ همکاری‌ها با کشورهای همسایه افغانستان، به ویژه ایران، پاکستان و آسیای مرکزی است تا بتواند از بروز تهدیدات احتمالی جلوگیری کند.
۳- حفظ ارزش‌های مشترک: اتحادیه اروپا همواره بر ارزش‌های مشترک دموکراتیک و حقوق بشر تأکید کرده است. حفظ این ارزش‌ها در برخورد با طالبان، چالشی است که نیازمند رویکردی دقیق و هماهنگ از سوی همه کشورهای عضو اتحادیه است.
سناریوهای آینده برای تعامل اتحادیه اروپا با طالبان
سناریوی اول: قطع روابط و ایجاد محدودیت‌ها:
در صورتی که طالبان به الزامات حقوق بشری اروپا پاسخ ندهند، برخی کشورهای عضو ممکن است فشارها و محدودیت‌هایی اعمال کنند. این رویکرد می‌تواند به تداوم انزوای طالبان در سطح بین‌المللی بیانجامد.
سناریوی دوم: تعامل دیپلماتیک محدود:
اتحادیه اروپا ممکن است به نوعی از تعامل دیپلماتیک دوفاکتو دست یابد. این رویکرد به اروپا امکان می‌دهد مسائل کنسولی و بشردوستانه را با طالبان مدیریت کند، در حالی که همچنان از شناسایی رسمی خودداری می‌کند.
سناریوی سوم: تداوم کمک‌های بشردوستانه بدون روابط رسمی:
در صورتی که شرایط کنونی ادامه یابد، محتمل‌ترین رویکرد اتحادیه اروپا حفظ کمک‌های بشردوستانه بدون برقراری روابط رسمی با طالبان خواهد بود. این امر به اتحادیه امکان می‌دهد به تعهدات انسانی خود ادامه دهد و در عین حال مواضع سیاسی خود را حفظ کند.
