طرز پرس: گزارش اخیر دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) نشان‌دهنده تشدید مداخله‌های طالبان در عملیات بشردوستانه در افغانستان است؛ مداخلاتی که نه تنها موجب توقف پروژه‌های حیاتی شده بلکه دسترسی به میلیون‌ها نفر از نیازمندان را نیز به شدت محدود کرده است. بر اساس این گزارش، در ماه سپتامبر 2023، 173 مورد مداخله ثبت شده که 98 درصد آنها به طالبان نسبت داده می‌شود. این ارقام نشان از افزایش 31 درصدی نسبت به ماه پیش و 66 درصدی نسبت به زمان مشابه در سال گذشته دارد؛ روندی که بحران انسانی در این کشور را پیچیده‌تر کرده است.
پیامدهای مداخلات طالبان: توقف پروژه‌ها و کاهش دسترسی به نیازمندان
مهم‌ترین تاثیر مداخلات طالبان بر فعالیت‌های بشردوستانه شامل کنترل شدید در روند استخدام کارکنان، خشونت و تهدید علیه پرسنل امدادی، مسدود کردن امکانات و ایجاد محدودیت‌های شدید در جابجایی افراد و کالاهای بشردوستانه بوده است. طبق گزارش اوچا، این مداخلات منجر به توقف موقت 83 پروژه بشردوستانه شده است. دو مرکز امدادرسانی به طور کامل مسدود و یک پروژه دیگر مجبور به جابجایی به مکانی دیگر شده است.
مداخله طالبان در 13 ولایت افغانستان باعث توقف 24 پروژه امدادرسانی شده که مستقیماً بر زندگی مردم تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، طالبان با ایجاد موانع برای انتقال کالاهای بشردوستانه و محدود کردن حرکت کارکنان، دسترسی به جوامع آسیب‌پذیر را به شدت محدود کرده‌اند. این اقدامات در مناطقی که نیاز مبرم به کمک‌های بشردوستانه دارند، به‌ویژه مشکل‌ساز شده است.
قانون امر به معروف: ابزاری برای محدودیت بیشتر نهادهای بشردوستانه
یکی از مهم‌ترین ابزارهای طالبان برای کنترل عملیات امدادی، قانون جدیدی با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» است. بر اساس این قانون، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ماه سپتامبر 47 مورد مداخله در امور بشردوستانه را ثبت کرده که شامل بازرسی‌های گسترده از دفاتر، بازداشت کارکنان، اعمال تفکیک جنسیتی در محیط کار، توقف فعالیت زنان در پست‌های مختلف و حتی درخواست اطلاعات محرمانه از سازمان‌های امدادی بوده است.
این مداخلات، علاوه بر ایجاد محیطی ناامن برای کارکنان، به توقف یا تعطیلی مراکز امدادرسانی در برخی از مناطق منجر شده است. در مواردی، خشونت علیه پرسنل امدادی نیز گزارش شده که موجب بازداشت 9 کارمند و تعطیلی اجباری سه مرکز امدادی شده است. چنین اقدامات خشونت‌آمیزی تنها به تضعیف بیشتر فعالیت‌های بشردوستانه در افغانستان منجر شده است.
بحران گرسنگی: بُعد تاریک‌تر ماجرا
این در حالی است که افغانستان با بحرانی انسانی بی‌سابقه دست و پنجه نرم می‌کند. بر اساس برآوردهای اخیر، 23.7 میلیون نفر در این کشور به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند و بیش از 12 میلیون نفر با ناامنی غذایی شدید مواجه هستند. محدودیت‌هایی که طالبان برای سازمان‌های امدادرسانی ایجاد کرده‌اند، نه تنها باعث قطع شدن زنجیره تأمین کمک‌های حیاتی به این افراد شده، بلکه موجب کاهش کلی کمک‌های بین‌المللی به افغانستان شده است.
کاهش بودجه نهادهای امدادرسانی به دلیل شرایط ناامن و مداخلات گسترده طالبان، دسترسی به منابع ضروری مانند غذا، دارو و خدمات بهداشتی را برای میلیون‌ها افغان محدود کرده است. این کاهش‌ها در حالی رخ می‌دهد که بحران گرسنگی هر روز عمیق‌تر می‌شود و بسیاری از خانواده‌ها حتی نمی‌دانند که وعده غذایی بعدی خود را چگونه تأمین کنند.
عواقب بلندمدت مداخلات طالبان: بحران بشردوستانه‌ای در حال گسترش
مداخلات طالبان نه تنها به توقف فوری پروژه‌های امدادی منجر شده، بلکه پیامدهای بلندمدتی بر کل کشور داشته است. از جمله این پیامدها، کاهش اعتماد بین‌المللی به نهادهای امدادرسانی در افغانستان است. با ادامه یافتن این مداخلات، احتمال کاهش بیشتر کمک‌های بین‌المللی وجود دارد، چرا که کشورهای اهداکننده و نهادهای بین‌المللی از امنیت کارکنان خود نگران هستند و در صورت ادامه این روند، ممکن است تصمیم به کاهش یا قطع کامل کمک‌ها بگیرند.
مداخله طالبان در امور بشردوستانه، تنها به تضعیف امدادرسانی و کمبود منابع ختم نمی‌شود؛ این روند باعث تشدید بحران گرسنگی، فقر و بیماری در میان جمعیت آسیب‌پذیر افغانستان شده است. با محدود شدن دسترسی به کمک‌های ضروری، خانواده‌ها بیشتر از هر زمان دیگری به بحران‌هایی همچون گرسنگی، کمبود دارو و عدم دسترسی به خدمات بهداشتی گرفتار می‌شوند.
گزارش اوچا از افزایش بی‌رویه مداخلات طالبان در امور بشردوستانه، تصویری تاریک از آینده افغانستان را ترسیم می‌کند. مداخلات طالبان نه تنها به توقف پروژه‌های امدادی و کاهش دسترسی به نیازمندان منجر شده، بلکه زمینه‌ساز کاهش کمک‌های بین‌المللی نیز بوده است. در حالی که میلیون‌ها نفر از مردم افغانستان به شدت به کمک‌های بشردوستانه وابسته‌اند، طالبان با سیاست‌های خود، وضعیت این کشور را بحرانی‌تر کرده‌اند.
ادامه این روند، زندگی میلیون‌ها افغان را در معرض خطر قرار داده و می‌تواند به گسترش یک فاجعه انسانی بزرگ‌تر منجر شود. اگرچه نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های امدادرسان تمام تلاش خود را برای ادامه فعالیت‌های بشردوستانه در افغانستان به کار گرفته‌اند، اما بدون تغییر در رفتار طالبان، راهی برای کاهش بحران انسانی در این کشور دیده نمی‌شود.
