نشست اخیر بریکس در شهر کازان، روسیه با حضور ۳۶ کشور از جمله چین، هند، و ایران به بررسی تحولات جهانی، روز سه شنبه آغاز شد.
این نشست به میزبانی ولادیمیر پوتین و با شرکت دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، در حالی برگزارش شد که پوتین به دلیل آنچه جنایات جنگی در اوکراین خوانده می‌شود، تحت پیگرد بین‌المللی قرار دارد.
در همین حال، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، تأکید کرد که کشورش علی‌رغم تغییرات جهانی به دوستی خود با روسیه ادامه خواهد داد و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، بر حل مسالمت‌آمیز مناقشه اوکراین تأکید داشت. طالبان خواهان شرکت در این نشست بودند، اما دعوتی از این گروه صورت نگرفت.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، آمریکا با ایجاد نهادهای مختلف به ویژه در حوزه اقتصادی، توانست نفوذ خود را در جهان گسترش دهد. این وضعیت به مرور زمان به نابرابری‌های گسترده‌ای در مناطق جنوب جهان منجر شد. در واکنش به این شرایط، برخی از کشورهای جنوب با محوریت روسیه و چین به تشکیل گروه بریکس (BRICS) پرداختند که شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است.
این نابرابری‌های جهانی، باعث افزایش جذابیت بریکس برای کشورهای در حال توسعه شده است. بسیاری از کشورها تقاضای عضویت در این گروه را دارند و به تازگی پنج کشور از جمله ایران و عربستان به بریکس پیوسته‌اند. همچنین بیش از ۴۰ کشور دیگر نیز درخواست عضویت در بریکس را ارائه کرده‌اند.
مزایای احتمالی عضویت افغانستان در بریکس
به دلایل متعددی بریکس می‌تواند برای افغانستان جذابیت و منافع فراوانی داشته باشد:
۱- بستر اقتصادی جهانی: بریکس در حال تبدیل شدن به یک گروه اقتصادی قدرتمند جهانی است که ۳۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان، ۴۴.۹ درصد از جمعیت جهان، ۴۰ درصد از ذخایر نفت و ۳۰ درصد از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را در اختیار دارد. این حجم از ظرفیت اقتصادی، بریکس را به بستری مناسب برای احیای اقتصاد افغانستان تبدیل می‌کند.
۲- چالش‌های نظام‌های غربی: بریکس در تقابل با نهادهای اقتصادی غرب‌محور قرار دارد. پس از تجربه ناموفق افغانستان در همکاری با نهادهای غربی طی دو دهه گذشته، بریکس می‌تواند تحت شرایطی برای افغانستان ثمربخش باشد.
۳- موقعیت ژئوپلتیکی: افغانستان به لحاظ جغرافیایی در مسیر کریدورهای بزرگ جهانی قرار دارد. مشارکت احتمالی افغانستان در این کریدورها می‌تواند مزایای اقتصادی چشمگیری به همراه داشته باشد و جایگاه این کشور در تجارت منطقه‌ای را تقویت کند.
۴- حمایت چین و روسیه: کشورهای پرنفوذی مانند چین و روسیه ممکن است از عضویت افغانستان حمایت کنند تا این کشور از گرایش به سوی غرب خودداری کند.
شرایط پیوستن افغانستان به بریکس
برای اینکه افغانستان بتواند از فرصت‌های بریکس بهره‌مند شود، نیازمند برآورده کردن برخی شرایط اساسی است:
۱- شناسایی بین‌المللی: اولین شرط برای عضویت افغانستان در بریکس، شناسایی و پذیرش از سوی جامعه جهانی است. بدون این شناسایی، ورود افغانستان به بریکس و بهره‌برداری از مزایای اقتصادی این گروه ممکن نخواهد بود. این شرط همچنین برای گسترش صادرات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز ضروری است.
۲- رشد پایدار اقتصادی: عبور از بحران اقتصادی کنونی و دستیابی به رشد پایدار از دیگر شروط پیوستن به بریکس است. افغانستان باید پروژه‌های کلان اقتصادی خود مانند استخراج معادن و ترانزیت را به مرحله اجرایی برساند تا بتواند از نظر اقتصادی آماده عضویت در این گروه شود.
۳- ثبات سیاسی و امنیتی: بدون ثبات سیاسی و امنیتی، عضویت افغانستان در بریکس ناممکن خواهد بود. حاکمان افغانستان باید ساختارهای سیاسی و امنیتی خود را تقویت کنند و برای ایجاد ثبات در این کشور، به تدوین و اجرای قوانین با نگاهی بازتر بپردازند.
نقش کریدورهای بین‌المللی در اقتصاد افغانستان
کریدورهای بین‌المللی یکی از مولفه‌های کلیدی در نظم جهانی جدید هستند. در صورتی که افغانستان بتواند امنیت و ثبات را در کشور برقرار کند، می‌تواند به یکی از مسیرهای کلیدی کریدور شمال-جنوب تبدیل شود. پروژه‌های راه‌آهن مانند ترانس-افغان می‌توانند اقتصاد افغانستان را بهبود بخشند و این کشور را در جریان تجارت منطقه‌ای قرار دهند.
همچنین کریدور واخان که دو کشور عضو بریکس، ایران و چین را به یکدیگر متصل می‌کند، می‌تواند تأثیر مهمی بر تجارت خارجی افغانستان داشته باشد. این مسیر تجاری می‌تواند افغانستان را به چین و سایر کشورهای منطقه متصل کند و اقتصاد این کشور را از انزوای فعلی خارج سازد.
نقش بانک بریکس در توسعه اقتصادی افغانستان
یکی دیگر از مزایای بریکس برای افغانستان، دسترسی به منابع مالی بانک توسعه جدید (NDB) است. این بانک با هدف تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای عضو بریکس و سایر کشورهای در حال توسعه تأسیس شده است و می‌تواند در تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی افغانستان، به ویژه در بخش معدن، نقش مؤثری ایفا کند.
در نهایت، بریکس می‌تواند فرصت‌های بزرگی برای افغانستان فراهم کند، اما پیوستن به این گروه مستلزم اصلاحات عمده در سیاست‌های داخلی و بین‌المللی است. حکومت افغانستان باید در راستای کسب شناسایی بین‌المللی و ایجاد ثبات اقتصادی و سیاسی گام بردارد تا بتواند از این فرصت‌ها بهره‌برداری کند.
